Birçok kişi için arkadaşlıklarda ve romantik ilişkilerde karşı tarafla hemen yakınlaşmak pek mümkün görünmüyor. Neredeyse her ilişkide belli aşamalardan geçilerek karşı taraf ile bir yakınlık kuruluyor. Toplumda da ilişkilerin ilerleyişi ile ilgili aşamalar için bazı beklentiler ve yazılı olmayan kurallar oluşmuş durumda. Aslında bu kurallar, belirli durumlarda ve bağlamlarda, insanların diğer insanlarla olan etkileşimlerinde nasıl düşünmesi ve davranması gerektiğiyle alakalı geleneklerdir. İlişki merdiveni kavramı da bu noktadan yola çıkılarak geliştirilen bir kavramdır.

İlişki Merdiveni

İlişki merdiveni, Amy Gahran tarafından üretilen bir terimdir. Toplum tarafından bir ilişkinin nasıl ilerlemesi gerektiği ile ilgili beklentileri ve atılması gereken adımları tanımlamak için kullanılıyor. Merdiven kelimesi ise burada bir metafor olarak karşımıza çıkıyor. Aslında ilişki merdivenine daha önceden belirlenmiş bir ilişki senaryosu olarak bakmak mümkün. 

Eğer bir ilişkiye başlayacaksak, bu ilişkinin gidişatı için belirli kalıplara ve standartlara uymak zorunda olduğumuzun farkında değiliz. Genellikle insanlar, partnerleriyle olan ilişkilerini, standart olanın dışında bir çizgide ilerletmeyi uygun görmüyor. Örnek vermek gerekirse flört ile başlayan bir ilişki, adım adım bir sonraki aşamaya gidebilir ama bir adım geri gitmek, çok sık rastlanan bir durum değil. Nişanlı olan bir çiftin geriye dönük bir adım atarak tekrar flört etmeye karar vermesi de pek kabul gören bir durum değil. Başka örnek vermek gerekirse aynı evi paylaşan ve birlikte yaşayan bir çiftin, evleri ayırıp tekrar flört aşamasından ilişkilerine başlamasına pek rastlanılmıyor. İlişki merdiveninin belirli basamakları var. Bu basamaklar nelerdir?

İlişki Merdiveninin Basamakları

1- Flört: Merdivenin ilk basamağı olan flört basamağında yaşanan gelişmeler, potansiyel partnerler ile temas kurmak ve ara sıra randevuya çıkmak şeklinde tanımlanabilir.

2- Duygusal ve Cinsel Olarak Tek Eşli Olmak: Romantik ilişki jestleri ve ritüellerini içerir. Duygusal ve romantik bir bağ kurmayı (aşık olmak) ve partner ile cinsel yakınlaşmayı kapsayan basamaktır. Partnerler cinsel ve duygusal olarak tek eşli olacaklarına dair beklenti içine girer ve birbirlerine söz verir. Tüm flörtlere ve üçüncü kişilere kendilerini kapatırlar.

3- İlişkiyi Tanımlamak: Her iki partnerin de birlikte olduklarını ve aşık olduklarını karşılıklı olarak bildirdiği, ilişkilerini duyurdukları ve bu ilişkinin sosyal çevreleri tarafından kabul gördüğü aşamadır. Partnerler birbirlerini tanıtırken "erkek arkadaşım", "kız arkadaşım" gibi rol etiketlerini ve tanımlamaları kullanır. 

4- Birlikte Hareket Etmek: Partnerlerin hayat ritimlerini sürekli birbirlerine uyacak şekilde uyarladıkları aşamadır. Bu basamakta birlikte yemek yemek, birbirlerinin evinde vakit geçirmek gibi etkinliklerle sürekli birlikte hareket ederler. Günlük konuşma ya da mesajlaşma yoluyla gün içinde iletişim halinde olmaları da bu aşama içine dahildir. 

5- Bağlılık: Tek eşli bir çift olarak gelecek ile ilgili konular hakkında konuşmaya başladıkları ve uzun vadeli bir gelecek için planlar kurdukları bu basamakta, çiftler arası bağlılık sağlamlaşmaya başlar. Bu aşamada birbirlerinin ailesi ile tanışırlar ve karşılıklı olarak sorumluluklar ile ilgili beklentilere girerler. Aynı zamanda nişanlanmak da bağlılık aşamasının bir parçasıdır.

6- Evlilik: Partnerlerin hayatlarını birleştirmesi ve evlenmeye karar verdiği basamaktır. İlişki bu noktada son raddeye gelmiştir, yani sonlandırılmıştır. Partnerlerden birisi vefat edinceye dek ilişkinin sürdürülmesi beklenir.

7- Miras: İlişki merdivenin son aşamasında ise bir ev sahibi olmak, çocuk sahibi olmak ve onları büyütmek vardır. Gelir ve giderler birleştirilir. Partnerler bundan sonraki hayatlarında birlikte yaşlanmaya başlarlar.

İlişki Merdiveni Kötü Bir Şey Midir?

İlişki merdivenin aşamaları hemen hemen bu şekildedir. Basamakların yeri, farklı toplumlara göre ufak tefek değişiklik gösterse de neredeyse her toplumda bulunmaktadır. İlişki merdiveni kavramından çıkarılacak sonuç; tek eşli olmanın, birlikte yaşamanın ve çocuk sahibi olmanın kötü bir şey olduğu değildir. Hatta birçok insan için bunlar, ilişkinin en güzel aşamalarıdır. Elbette isteyen herkes evlenebilir, çocuk sahibi olabilir ancak ilişki aşamaları önceden belirlenmiş tek yönlü bir çizgide ilerlemek zorunluluk değildir. Her ilişkinin kendisine has dinamikleri vardır ve bu dinamiklere göre ilişkilerin nasıl ilerleyeceği şekillenir.