Değersizlik hissi, bir insanın kendisini hem kendi içinde hem de dahil olduğu sosyal çevresi içinde yeterince değerli görmemesi, varlığının bir önemi olduğuna inanmamasıdır. İlişkilerde değersizlik hissi ise bir partnerin diğer partneri tarafından yeteri kadar değer ve ilgi görmediğini düşünmesidir. Genel anlamda bir kişinin kendisine yeteri kadar değer verilmediğini düşünmesinin nedeni aslında kendisini diğer insanlar kadar değerli ve eşit görmemesinden kaynaklanır. Değersiz hisseden kişiler, kendisine ait olan düşünceleri başkalarının düşüncesiymiş gibi yansıtırlar.

İlişkilerdeki değersizlik hissinin nedenleri, hem kişinin kendisiyle ilgili nedenlerden hem de partneriyle olan ilişkiden dolayı olabilir. Değersizlik hissinin en önemli nedenlerinden birisi de kişinin benlik saygısının eksik olmasından kaynaklanır. Benlik saygısının eksik olmasının birçok nedeni vardır. Yetiştirilme tarzı, sosyal deneyimler ve yaşanan stresli olaylar gibi nedenler sayılabilir. Ancak bu sorunu sadece değersiz hisseden partnerlerin kişisel sorunuymuş gibi göstermek yanlış olur. Değersizlik hissinin kişisel nedenleri nedir? Kısaca bir göz atalım.

Çocukluk Travmaları

Yaşamımızda kalıcı izler bırakan çocukluk deneyimlerimiz vardır. Çocukluk yaşantımız, yetişkinliğimizi, kendimizle ve çevremizle kuracağımız ilişkileri belirler. Çocukluk döneminde yaşanan istismar, kötü muamele ve ihmal; kişilerde değersizlik hissinin oluşmasına neden olabilir. Özelikle çocukluk yıllarında ebeveynleri tarafından sık sık eleştirilen çocukların benlik saygısında bir aşınma yaşanabilir. 

Negatif Olayları Kendi Hatası Gibi Görmek

Değersizlik duygusunun en önemli nedenlerinden birisi de kişinin çevresinde olan her negatif olayın sebebi olarak kendisini görmesi ve kendisini sorumlu tutmasıdır. Kendisini değersiz gören kişiler, her kötü olay ile kendisi arasında bir bağlantı kurma eğilimindedirler.

Yoğun Eleştiri

Geçmiş yıllarda okulda, iş hayatında, arkadaş çevresinde ya da aile içinde sürekli başkaları tarafından eleştiriye maruz kalmak ve bunun yaşattığı olumsuz deneyimler insanlara kendisini değersiz hissettirebilir.

Stresle Başa Çıkmadaki Zorluklar

Stresle baş etmede ciddi zorluk yaşayan kişiler, kendilerini değersiz görme eğilimi gösterebilir. Ekonomik sorunlar, boşanma ya da iş kaybı gibi olumsuz tecrübelerin yaşattığı stres, kişilerin öz saygısına zarar verebilir ve değersiz hissini arttırabilir.

İlişkilerde değersizlik hissinin nedenleri, yukarıda da sayıldığı gibi kişisel sorunlardan ve kişinin kendi yaşamına ait deneyimlerden kaynaklanabileceği gibi partnerinin davranışlarından ve ilişkinin yapısından da kaynaklanıyor olabilir. 

Bağımlı İlişki

Değersizlik hissiyle mücadele eden kişiler, romantik ilişkilerinde partnerlerinden ilgi ve değer görmeye, diğer kişilere oranla çok daha fazla ihtiyaç duyarlar. Hayatında yeteri kadar değer görmediğini düşünen kişiler, romantik ilişkinin doğası gereği gösterilen sevgi ve alakaya gün geçtikçe bağımlı olmaya başlar. Bu bağımlılık ilişkisi zamanla kronik bir boyuta ulaşabilir. İlişkinin ilk başlarında görülen ilgi, çeşitli nedenlerden dolayı zamanla azalabilir. İlgi ve değer görmeye bağımlı hale gelen partnerler ise tekrar eskisi gibi ve hatta daha fazla değer görebilmek için kendisinden taviz vermeye başlar. Değer görebilmek için verilen tavizler, artık o partnerin görevi haline gelir. Bunun ileri ki boyutunda bu kişiler, hayatını kontrolünü değer görmek istedikleri kişiye verebilir. Verdikleri tavizin sonucunda değer göremedikçe değersizlik duygusu daha da derinleşir. Ve ilişkide bir kısır döngü başlamış olur.

Kaçıngan Bağlanan Partnerler

Kaçıngan bağlanma tarzına sahip olan partnerler, ilişkilerde duygusal bağ kurma ve kendisini karşı tarafa aktarma konusunda oldukça sorunludur. Kaçıngan bağlanma stiline sahip olan kişiler ilişkilerde bireysel hareket eder, partnerlerine pek ihtiyaç duymazlar. İlişkilerinde problem varsa bile bunu konuşmayı tercih etmezler. Tüm bunlar, kaçıngan bağlanma tarzına sahip olan bir partnerle ilişki kuran kişinin kendisini değersiz hissetmesine neden olabilir.

Duygusal ve Psikolojik Şiddet

Bir partnerin diğer partnere hakaret etmesi, o kişiyi rencide etmesi, başkalarıyla kıyaslaması ve aşağılaması gibi davranışlar duygusal ve psikolojik şiddettir. İlişkilerde sözel, duygusal ve psikolojik olarak şiddet gören partnerlerin öz saygısı gittikçe azalır. Şiddetle birlikte oluşan kontrol ve baskı ise kişinin benlik algısına zara verir ve değersizlik hissini derinleştirir